Czy wiesz, że Rozporządzenie 2023/1230/UE wreszcie precyzuje, czym jest istotna modyfikacja maszyny? Dotychczas brak jasnej definicji prowadził do niejednoznacznych interpretacji, a firmy często działały na granicy zgodności. Nowe przepisy eliminują te wątpliwości – każda zmiana, która wpływa na bezpieczeństwo maszyny lub wprowadza nowe zagrożenia, wymaga ponownej oceny zgodności. Jakie zmiany kwalifikują się jako istotna modyfikacja? Kiedy maszyna staje się “nową” w świetle przepisów?
Istotna modyfikacja według Rozporządzenia 2023/1230/UE
Rozporządzenie 2023/1230/UE definiuje istotną modyfikację jako każdą zmianę fizyczną lub cyfrową w maszynie lub produkcie powiązanym, która:
- nie została przewidziana przez producenta
- tworzy nowe zagrożenie lub zwiększa istniejące ryzyko
- wymaga dodatkowych środków ochronnych
Zmiany tego typu obejmują zarówno ingerencję w układ sterowania, jak i zmiany konstrukcyjne, które mogą wpłynąć na stateczność, wytrzymałość czy inne parametry techniczne maszyny. Jeśli maszyna po modyfikacji stwarza nowe ryzyko, należy traktować ją jak nową i przeprowadzić pełną ocenę zgodności.
Przykłady istotnej modyfikacji
- Zmiana układu sterowania z mechanicznego na elektroniczny – nowe zagrożenia związane z awarią oprogramowania wymagają analizy bezpieczeństwa i wdrożenia odpowiednich środków ochronnych.
- Dodanie nowych funkcji sterowania wpływających na bezpieczeństwo – np. wprowadzenie systemu automatycznego sterowania ruchem wymaga ponownej oceny ryzyka.
- Modyfikacja osłon i elementów ochronnych – jeśli nowa osłona wymaga ingerencji w systemy sterowania, może to wpływać na niezawodność środków ochronnych.
- Zamiana napędu pneumatycznego na elektryczny – pojawia się nowe zagrożenie związane z ryzykiem porażenia prądem, co wymaga analizy środków ochronnych.
- Wprowadzenie autonomicznej obsługi maszyny – jeśli maszyna wcześniej wymagała operatora, a teraz działa w trybie automatycznym, zmienia się sposób interakcji z użytkownikiem, co wymaga analizy bezpieczeństwa.
Modyfikacje, które NIE są istotne
Nie każda zmiana oznacza konieczność ponownej oceny zgodności. Przykłady modernizacji, które nie kwalifikują się jako istotna modyfikacja:
- Wymiana osłon na nowe, identyczne pod względem funkcji i parametrów
- Wymiana elementów eksploatacyjnych na nowe o takich samych parametrach
Jeżeli modyfikacja nie zmienia poziomu ryzyka ani nie wpływa na działanie środków ochronnych, nie wymaga ponownej oceny zgodności.
Jak prawidłowo przeprowadzić istotną modyfikację?
Jeśli modyfikacja kwalifikuje się jako istotna, należy przeprowadzić następujące kroki:
- Analiza ryzyka – określenie, jakie nowe zagrożenia powstały w wyniku zmiany.
- Dobór nowych środków ochronnych – np. dodatkowe systemy blokujące, nowe czujniki, procedury bezpieczeństwa.
- Weryfikacja zgodności z wymaganiami Rozporządzenia Maszynowego 2023/1230/UE – sprawdzenie, czy maszyna nadal spełnia zasadnicze wymagania bezpieczeństwa.
- Przeprowadzenie oceny zgodności – jeśli zmiany są znaczące, konieczne może być ponowne wystawienie deklaracji zgodności UE.
Każda poważna zmiana w maszynie powinna być dokładnie udokumentowana – obejmuje to raporty z analizy ryzyka, zmiany w instrukcji obsługi oraz wyniki testów bezpieczeństwa.
Kto odpowiada za zgodność po modyfikacji?
Jeśli modyfikacji dokonuje użytkownik maszyny, to on ponosi odpowiedzialność za ocenę zgodności i bezpieczeństwo po zmianie. Jeśli modyfikacja została przeprowadzona przez zewnętrzną firmę, ale niezgodnie z wymaganiami, to użytkownik nadal odpowiada za skutki jej użytkowania.
Natomiast jeśli maszyna po modyfikacji zostaje ponownie wprowadzona do obrotu (np. sprzedana jako zmodernizowana), to w świetle przepisów traktuje się ją jako nową maszynę – co oznacza pełną ocenę zgodności i ponowne wystawienie deklaracji.
Nowa definicja istotnej modyfikacji w Rozporządzeniu 2023/1230/UE rozwiewa wcześniejsze wątpliwości dotyczące tego, jakie zmiany wymagają ponownej oceny zgodności. Każda modyfikacja, która zmienia poziom bezpieczeństwa maszyny, musi być traktowana jako istotna i przeanalizowana pod kątem ryzyka.
Dzięki temu przedsiębiorstwa unikają nieświadomego naruszenia przepisów oraz zapewniają pracownikom wyższy poziom bezpieczeństwa. Warto pamiętać, że kluczowe w każdej zmianie jest sprawdzenie jej wpływu na ryzyko oraz odpowiednie udokumentowanie całego procesu.