Kilka słów o badaniach retrospektywnych

Wszystkie wydarzenia z przeszłości, które zostawiły za sobą odpowiedni zestaw danych nadających się do bezstronnej i merytorycznej analizy, mogą być właściwie zbadane i opisane w wyniku działania zespołu badaczy retrospektywnych. Takie badania retrospektywne mogą przyjmować skrajnie różne formy, ale w Polsce najczęściej spotykane są ich następujące wydania:

• badania medyczne – pozwalają na dokładne przeanalizowanie zależności przyczynowo-skutkowych pomiędzy zachorowalnością czy danym objawem a występowaniem czynników chorobotwórczych lub przyjmowaniem określonego środka leczniczego
• badania epidemiologiczne – wymagają wyjątkowo szerokiego zbioru danych do analizy, ale pozwalają na ustalenie nie tylko samej drogi rozprzestrzeniania się danej choroby, lecz ostateczne wskazanie pacjenta zero
• badania kryminalistyczne (sądowe) – w zasadzie ogromna część wydarzeń i spraw trafiających na wokandę sądową może być bezsprzecznie rozstrzygnięta poprzez sięgnięcie po odpowiednie badania retrospektywne
• badania toksykologiczne – pozwalające na retrospektywne ustalenie nie tylko stężeń przyjmowanych przez dany organizm toksyn, ale również ich częstotliwości czy konkretnej chronologii ich przyjmowania
• badania statystyczne – polegające na analizie danych matematycznych pozwalają opisać w uszeregowany i metodologicznie poprawny sposób stan jakiś analizowany wycinek rzeczywistości.

Zastosowanie badań retrospektywnych

Z uwagi na swój charakter, bardzo często badania tego typu przeprowadzane są w ośrodkach akademickich oraz prywatnych przedsiębiorstwach produkcyjnych czy naukowych, w których prowadzone są wnikliwe badania czy eksperymenty nad wybranym zagadnieniem z dowolnej specjalistycznej dziedziny. Takie badania retrospektywne ćwiczone są także na wszystkich uczelniach wyższych i szkołach wyższych przygotowujących do określonych zawodów (żołnierz, farmaceuta, analityk), gdzie umiejętność przeprowadzenia takiej wnikliwej analizy wstecznej na podstawie dostępnych danych i dowodów jest wyjątkowo potrzebna.

Badania na użytek sądowy

Najczęściej jednak o badanie retrospektywne proszeni są biegli sądowi, co ma niebagatelne znaczenie dla rozstrzygania spraw, w trakcie których ich opinie i ekspertyzy są przedstawiane. Zarówno dla orzekającego składu sędziowskiego jak i oskarżającego prokuratora, wyniki przedstawione przez biegłego po przeprowadzeniu takiego badania retrospektywnego są wiążące i mają obowiązującą moc dowodową. W związku z tym, proces dochodzenia do konkretnych wniosków i stawiania jednostronnych tez na temat przebiegu wydarzeń poddawanych osądowi karnemu czy cywilnemu ma kluczowe znaczenie dla ostatecznego rozstrzygnięcia wymiaru sprawiedliwości.

Nie trudno więc zauważyć, że sama rola i uprawnienia, jakie mają biegli sądowi oraz bezstronność i całkowity obiektywizm przyjętych badań metodologicznych mają kolosalny wpływ na uznanie kogoś za winnego bądź niewinnego, a więc ostatecznie kształtują cały wymiar sprawiedliwości i wpływają na poczucie bezpieczeństwa oraz uczciwości państwa względem obywateli.