Od wieków człowiek pragnie rozwikłać zagadkę długowieczności. Pomimo, iż wgląd w intymne życie komórek naszego ciała już się właściwie dokonał, nadal niewiele wiadomo na temat procesów starzenia się a przede wszystkim nie znamy odpowiedzi na pytanie, czy życie ludzkie można istotnie wydłużyć. Eliksir długowieczności, cudowna pigułka, która hamuje nadejście jesieni naszego życia to marzenie niezliczonej rzeszy biologów, biochemików i medyków w laboratoriach naukowych całego świata. To spełnienie snu ludzkości a dla obietnicy ogromnej fortuny i nieprzemijającej sławy niektórzy członkowie panteonu nauki są w stanie nawet zapomnieć o swojej uczciwości.
W ostatnich latach dwudziestego wieku w czołowych laboratoriach USA wydarzyło się coś bardzo ważnego. Badając Resweratrol- polifenolową pochodną stilbenu wyizolowaną głównie ze skórek winogron, odkryto ,iż substancja ta wydłuża życie drożdży, nicieni i pewnego gatunku ryby. Niektóre badania wykazały także wpływ Resweratrolu na wydłużenie życia muszki Drosophila Melanogaster ,chociaż jednoznacznie nie udało się tego udowodnić. Gatunek muszki Drosophila Melanogaster to wdzięczny model do eksperymentów genetycznych zwłaszcza, że w swoim garniturze genów posiada on geny wspólne z człowiekiem.
Zródła Resweratrolu
Resweratrol znajduje się w skórkach winogron, orzeszkach ziemnych, gorzkiej czekoladzie, spore ilości tej substancji zawierają różne gatunki porzeczki. Resweratrol jest silnym antyutleniaczem a jego funkcja w świecie roślin to przede wszystkim ochrona przed infekcjami grzybiczymi. Jako fungicyd właśnie wykorzystywany jest w przemyśle spożywczym. Spore ilości Resweratrolu zawarte są w powszechnie występującej roślinie uważanej za chwast- Rdestowcu Ostrokończystym ( Polygonum Cuspidatum).
Największą zawartością Resweratrolu cechuje się wino Pinot Noir, a także inne gatunki wina czerwonego w okolic stosunkowo wilgotnych. Uprawy winogron na terenach suchych i gorących skutkują mniejszą zawartością tego polifenolu w skórce. Jedna butelka czerwonego wina to około 700 miligramów Resweratrolu jednak wchłanianie tej substancji w przewodzie pokarmowym człowieka jest niewielkie i wynosi zaledwie 5%. Dlatego jeśli lubisz wino, zwłaszcza w nadmiernych ilościach, suplementacja Resweratrolu to słabe uzasadnienie.
Reserwartol został wyizolowany w 1940 roku jednak jego prawdziwa kariera rozpoczęła się w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia. Pomimo, iż do chwili obecnej powstało ponad 4000 prac naukowych poświęconych właściwościom Resweratrolu, nadal nie ma przekonujących dowodów, że substancja ta ma potencjał przedłużania ludzkiego życia.
Właściwosci Resweratrolu
Resweratrol posiada właściwości antyutleniające, aktywuje gen SIRT1, którego ekspresja związana jest z produkcją Sirtuiny1-enzymu deacetylazy. Enzymy te biorą udział w szeregu reakcji biochemicznych, wpływających na wzrost żywotności mitochondriów-małych fabryczek energii w komórkach. Badacze od lat zgłębiający mechanizmy starzenia się organizmów są zgodni, że to właśnie stopniowe uszkodzenie mitochondriów leży u postaw utraty potencjału energetycznego komórek i odpowiedzialne jest za procesy starzenia się i choroby wieku starczego. Na modelach zwierzęcych wykazano, że ograniczenie kaloryczne sprzyja wydłużeniu życia a u myszy na diecie bogatokalorycznej, które żyją której niż ci mniej utuczeni bracia, Resweratrol sprzyja wydłużeniu życia. Powoduje ograniczenie powstawania wolnych rodników i przyczynia się do zahamowania programowanej śmierci komórek śródbłonka naczyń, hamuje nadmierne wydzielanie substancji prozapalnych takich jak interleukiny, hamuje zlepianie się płytek krwi, rozszerza naczynia krwionośne . W warunkach laboratorium udowodniono, iż hamuje dzielenie się i rozwój linii komórkowych nowotworów jajnika, jelita grubego, piersi. W liniach komórkowych raka wątroby hamuje zdolność do inwazji w obrębie otaczających tkanek. To potencjalne działanie antynowotworowe dotychczas nie zostało zbadane u ludzi co nie oznacza, że zainteresowanie tą substancją jako lekiem antynowotworowym nie istnieje. Resweratrol hamuje procesy gojenia się ran, prawdopodobnie wtórnie do hamowania zlepiania się płytek i procesów zapalnych, posiada właściwości podobne do działania naturalnych hormonów kobiecych- estrogenów. Hamuje powstawanie amyloidu i procesy uszkodzenia mięśni oraz komórek wątrobowych. Problem w tym, że te wszystkie działania Resweratrolu wykazano w warunkach laboratoryjnych a jak wiemy nie jest to środowisko idealnie oddające mechanizmy regulacyjne organizmów tak skomplikowanych jak ssaki czy człowiek.
Badania u ludzi
W styczniu 2012 roku, kiedy rozwój badań nad cząsteczką długowieczności osiągał swe apogeum świat medycyny na moment wstrzymał oddech. Profesor Dipak Das z Uniwersytetu Connecticut, wieloletni i niezwykle doświadczony kardiolog, Dyrektor Centrum Badań Układu Sercowo-naczyniowego został oskarżony o oszustwa w swoich pracach naukowych, które dotyczyły skuteczności Resweratrolu w zakresie ochrony układu sercowo naczyniowego u ludzi. Utracił swe stanowisko a sąd nakazał zwrot wielu tysięcy dolarów subwencji, które profesor uzyskał na swoje badania. Oczywiście sprawa nie jest jednoznaczna bowiem profesor Das do końca nie przyznał się do winy i żądał odszkodowania za utracone dobre imię i pracę. Sprawę zamknęła ( pewnie nie ostatecznie) śmierć profesora w 2013 roku.
Ten incydent nie spowodował zaprzestania badań nad Resweratrolem. W 2014 roku opublikowano pracę autorstwa Richarda Samba z Uniwersytetu Baltimore w której opublikowano wyniki 9 letnich obserwacji grupy mieszkańców dwóch miasteczek w Toskanii, –łącznie 783 osób w wieku powyżej 65 lat. Przeprowadzono pomiary stężenia Resweratrolu w moczu tych osób i nie znaleziono różnic w zachorowalności na choroby układu krążenia i nowotwory a ogólna długość życia nie różniła się w zależności od stężenia tej substancji w moczu. W badaniu tym nie udało się udowodnić jakiegokolwiek korzystnego wpływu regularnego przyjmowania Resweratrolu z czerwonego wina na zdrowie ludzkie.
Miniony rok jednak nie przekreślił nadziei związanych z prozdrowotnym znaczeniem Resweratrolu bowiem udało się wykazać pewne korzystne znaczenie tej substancji u grupie ludzi. W październiku 2014 w czasopiśmie Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism ukazała się publikacja w której autorzy badali wpływ Resweratrolu na gęstość kości u otyłych mężczyzn w średnim wieku z zespołem metabolicznym. Grupa 74 pacjentów stosowała 1000 mg Resweratrolu dziennie, przez 16 tygodni. Wyniki porównano do grupy kontrolnej i stwierdzono, iż u chorych którzy stosowali Resweratrol gęstość mineralna kości była większa niż w grupie kontrolnej. Oznacza to, że jednak wysoka dawka Resweratrolu dziennie może być korzystna w zakresie metabolizmu kości. Mechanizm tego działania polega prawdopodobnie na hamowaniu procesów przewlekłego zapalenia. Badano także niższą dawkę Resweratrolu-150 mg na dobę nie stwierdzając jakichkolwiek wymiernych korzyści.
Miesiąc później na konferencji poświęconej chorobie Alzheimera pokazano wyniki badania nad wpływem Resweratrolu na niektóre biochemiczne wskaźniki rozwoju choroby Alzheimera. Jak wiemy jest to choroba wielu starczego a jej objawy wynikają z degeneracji komórek układu nerwowego. W badaniu tym stosowano Resweratrol w wysokich dawkach przez 12 miesięcy u chorych na wczesną postać choroby Alzheimera. Wykazano korzystny stosowania wysokich dawek Resweratrolu na pewne biochemiczne wskaźniki postępu choroby co jednak nie przełożyło się na poprawę wyników w testach poznawczych. Mówiąc potocznie chorzy na wczesną postać choroby Alzheimera nie odzyskali dawnej sprawności umysłowej pod wpływem Resweratrolu., Co ciekawe w grupie chorych w której stosowano wysokie dawki Resweratrolu rozpoznano tylko jeden przypadek nowotworu złośliwego w porównaniu do grupy kontrolnej gdzie wystąpiło 7 nowotworów. Ponadto chorzy stosujący Resweratrol stracili na wadze średnio o 0,9 kilograma. Nie stwierdzono zmian w przemianach glukozy oraz insuliny.
Badania Resweratrolu w zakresie poprawy funkcji układu nerwowego są kontynuowane.
Czy Resweratrol może być szkodliwy
Resweratrol może pogarszać przebieg innej choroby związanej z uszkodzeniem komórek układu nerwowego a mianowicie stwardnienia rozsianego. Ten efekt wykryto u zwierząt laboratoryjnych, ponadto stwierdzono także, że u myszy zakażonej wirusami-pogarsza przebieg zakażenia.
Z uwagi na potencjalne wpływ na zlepianie się płytek krwi nie powinno się stosować suplementów Resweratrolu podczas stosowania leków przeciw krzepliwych. Jak wspomniałam wcześniej Resweratrol hamuje gojenie się ran więc w sytuacjach zranień lub oparzeń podobnie jak w zachorowaniu na nowotwory zależne od żeńskich hormonów płciowych ( rak piersi, rak narządu rodnego) nie powinno się stosować preparatów Resweratrolu podobnie jak wypijać dużych ilości czerwonego wina. Oczywiście można się zastanowić czy w ogóle jest sens przyjmowania preparatów Resweratrolu jednak na to pytanie każdy powinien odpowiedzieć sobie sam..
Prace badawcze nad właściwościami Resweratrolu nadal trwają a wraz z lepszym poznaniem działania genów SIRT1 i białek rodziny Sirtuin być może nauka zbliży się nieco do poznania tajemnicy długowieczności. W 2004 naukowcy z Uniwersytetu Harvarda założyli firmę biotechnologiczną Sirtis Pharmaceuticals, dedykowaną badaniom nad substancjami aktywującymi geny SIRT, która następnie została kupiona przez koncern farmaceutyczny GlaxoSmithKline za zawrotną sumę 720 milionów dolarów. Obecnie prowadzone są badania nad syntetycznymi aktywatorami genów SIRT, które znajdują się w fazach badań na zwierzętach laboratoryjnych. GlaxoSmithKline w chwili obecnej nie prowadzi dużych badań na ludziach z użyciem Resweratrolu jednak historia tego preparatu z pewnością nie jest jeszcze zakończona.